پیچ و مهره

یکی از راه های اتصـال غیر دائمی و موقت که در منازل و صنایع بسیار زیاد اسـتفاده می شود، استفاده و به کار گیری از انواع پیچ و مهره هـا اسـت. برای اتصال محکم دو قطعه به یکدیـگر بدون آنکه به راحتی باز شود و باعث فروپاشی و از بین رفتن سازه شود، باید از پیچ و مهره مناسب استفاده  کنیم.

در این مقاله سعی داریم مدل های رایج و کاربردی پیچ و مهره هـا را تحلیل و بررسی کرده و کاربرد هر یک را توضیح دهیم.

ابزار و وسایل مورد نیاز در خانه از آچار تا اره برقی، مفید و کاربردی

پیچ و مهره چیست ؟

پیـچ، وسیـله ای است که دارای مار پیچ بر روی بدنه ی خود است که برای ایجاد اتصـال قطعات به یکدیگر استفاده می شود و معمولا آن را از فلز می سازند. بخش هندسی در ابتدای ( در بالای پیچ ) پیچ می تواند به فرم مختلفی مثل موارد زیر باشد:

• مربعی
• 6  ضلعی
• گرد

بیش از یک قرن اسـت که از پیچ و مهره در ایران استفاده می شود.

پیچ و مهره هـا برای ایجاد اتصـالات در مکان هـای گوناگون ( از اتصال دو قطعه ی ساده تا اتصالات سازه های فلزی در ساخت ساختمان ها ) و برای اشیا مختلف اسـتفاده می شوند، بیشترین کاربرد آنهـا در قطعات صنعتی اسـت.

از پیچ بیشتر در اتصـالاتی به کار می رود که نیازمند به باز و بسته شدن دارند و قرار نیست برای همیشه بسته بمـانند.

برای اتصـالات دائمی ( همیشگی ) و بدون نیاز به باز و بسته شدن اغلب از جوش اسـتفاه می شود.

پیچ و مهره هـا اغلب بنا به کاربردهـای گوناگون با مواد زیر ساخته و تولید می شوند:

• آلـومینیوم
• آلیاژ برنج
• آلیاژ مس
• پلاستیک
• فـولاد
• اسـتیل
• فولاد ضد زنگ
• تیتانیوم

به شیارهـای بین سر تا انتهـای نوک پیچ ( بر روی بدنه پیچ )، رزوه گفته می شود. تمامیه پیچ هـا به دو دسته تمام رزوه ( کل بدنه رزوه باشد ) و نیم رزوه ( قسمتی از بدنه رزوه نباشد ) تقسیم می شسوند.

برخی از پیچ و مهره هـا برای اتصـالشان نیازمند به سوراخ اولیه دارند، مانند پیچ هـای 6 گوش که اغلب با مهره و واشر اسـتفاده می شوند. در این میان انواع دیگری از پیچ هـا وجود دارند که نیاز به سوراخ اولیه و از پیش تعیین شده نـدارند و با سر مته شکل خود ( انتهای پیچ به فرم مته است و با پیچاندن پیچ، همزمان عمل سوراخ کاری نیز انجام می شود. این نوع پیچ نیازی به مهره ندارد ) مسیر را باز می کنند و نیاز به مهره ندارند.

این نوع به پیچ هـای خودکار و سر مته ای معروف هستند.

به طور کلی و استاندارد پیچ هـا در جهت عقربه هـای ساعت پیچانده می شوند ( بسته می شوند ) البته پیچ هـایی با چرخش خلاف عقربه هـای ساعت نیز وجود دارند که کاربردهـای مخصوص خود را دارند.

انتخاب نوع پیچ

در صنعت و ساختمان سازی برای انتخاب نوع پیچ و مهره هـا باید چند نکته اساسی را در نظر گرفت.

به عنوان مثال نکته ای که در تهیه پیچ و مهره هـا در ابتدا اهمیت فراوانی دارد، نوع آنهـا اسـت که نوع صنعتی هستند یا نوع ساختمانی. نکته دومی که در این مواقع به آن توجه می شود درجه یا کلاس ( میزان مقاومت )  پیچ اسـت که
کلاس و درجه مهره هـا و واشر مربوطه با کلاس پیچ، باید هماهنگ و همخوانی داشته باشد.

زمان خرید و تهیه پیچ و مهره حتما به اسـتاندارد هـای مختص آنهـا باید توجه داشته باشیم. چند نمونه از این اسـتاندارد هـا  ( DIN ,ISO ,ANSI ,ASME ,EN ,ASTM )  نام دارند.

در پروژه ها و صنایع آبکـاری بودن و گالوانیزه بودن پیچ و مهره هـا اهمیت بسیار زیادی برای مهندسان و مدیران طرح دارد که باید به آن توجه ویژه شود.

پیچ و مهره شش گوش

اگر برای صنایع سنگین می خواهید پیچ و مهره ای انتخاب و تهیه کنید پیچ و مهره هـای شش گوش بسیار مناسب هستند چون
این نوع پیچ دارای اسـتحکام بسیار زیاد بوده و برای چرخش مهره، نیاز کمتری به نیرو می‌باشد. به همین خاطر جز پرکاربرد ترین و کاربردی ترین پیچ و مهره هـا در صنعت هستند.

برای کار با این نوع پیچ از وسایلی مانند آچار یا آچار فرانسه اسـتفاده می گردد. این نوع پیچ را می‌توان به دو گروه گل درشـت و گل ریز تقسیم بندی کرد.

برای اتصال پیچ هـای شش گوشه اغلب از مهره هـا شش گوش بهره گرفته می شود که دارای انواع گوناگونی هستند:

• مهره شش گوش چـاکدار
• شش گوش جوشـی
• شش گوش بلند
• شش گوش واشـر دار
• شش گوش قفلـی

از این مهره هـا به دلیل استفاده آسان و استحکام و مقاوت بالا استفاده می شود.

انواع پیچ و مهره بر اساس کاربرد

• پیچ لنـگر:  برای ایجاد اتصـالات به بتن
• پیچ حمـل:  پیچ با سر گرد و صاف برای جلوگیری از چرخش
• پیچ آسانسـور:  پیچ با سر بزرگ جهت اسـتفاده در آسانسور هـا و نقاله
• پیچ شـش ضلعی:  دارای کاربرد فراوان از جمله در ساختمان سازی و صنعت
• پیچ J  مانند:  برای نگه داشتن پیچ هـای چشمی کاربرد بسیار دارد
• پیچ سنـگ:  در ساخت تونل و برای تثبیت دیوار هـا
• پیچ و مهره شیکا گو:  دارای نر و ماده اسـت و برای اتصـال ورقه هـا اسـتفاده می‌شود.
• پیچ شا نه:  اسـتفاده در قرقره قطعات متحرک و چرخ دنده‌هـا

• پیچ U   : برای نگه داشتن اجسام گرد اتصـال به سطوح با دو سوراخ
• پیچ چشمی: با یک حلقه دایره ای شکل در انتهـای آن برای نگه داشتن زنجیر به کار می‌رود.

کار هایی در روند آماده سازی پیچ و مهره هـا وجود دارد که باعث بهبود آنهـا از لحاظ مکانیکـی می‌شود که عملیات حرارتی پیچ و مهره هـا نام دارد. در واقع تمام پیچ و مهره هـا در این عملیات، مورد بررسی ، کنترل و سنجش قرار می‌گیرند. این نوع عملیات در انتها سبب بالا رفتن مقاومت پیچ و مهره هـا در برابر ضربه و اسـتقامت آنهـا می گردد.

مزایا و معایب اسـتفاده از پیچ و مهره

پیچ و مهره هـا دارای مزیت های بسیاری نسبت به سایر روش هـای ( مانند جوش ) اتصـال هستند. برای مثال:

• در دماهـای بالا مقاومت بیشتری نشان می دهند.
• برای نصب فضای کمتری را می خواهند.
• کم هزینه و مقرون به صرفه تر هستند.

اما این روش اتصـال دارای معایب نیز می باشد به عنوان مثال:

• اگر هنگام ساخت ساختمان سوراخ هـا در جای اشتباه و نا مناسب ایجاد شوند جریمه و خسارت گزافی و زیادی باید پرداخت شود.

امیدواریم که این مقاله رو پسندیده باشید.برای مطالعه مقالات بیشتر به مجله ابزار وب سایت ابزار پیشه مراجعه نمایید.