همانگونه کـه قبلا در مقاله ی ابزار کولیس گفته شد، کولیس یک نوع ابزار اندازگیری اسـت. برای انـدازه گیـری هـای دقیق ( تا مـیلی متر ) معمولا از ابزار کولیس اسـتفاده مـی شـود. ابزار کولیس پر کاربرد ترین وسیله برای یک مهندس به حساب مـی آید. در ادامه مـی خواهیم به کاربرد هـای کولیس، مزایا و معایب و محاسبه ی خطای ابزار کولیس بپردازیم. برای فهم بهتر ابتدا مقاله معرفی کولیس را مطالعه کنید.
ابـزار انـدازه گیـری کولیس چیست؟ معرفی کولیس ورنیه، ساعتی و دیجیتال
اسـتفاده از ابزار کولیس با توجه به عمر مناسب استفاده، قیمت خرید، کاربری راحت و دسترسی آسان بسیار رواج دارد. برای فهم بهتر کاربرد ابزار کولیس تنهـا کافی اسـت به وسایل و ابزار هـایی کـه روزانه از آنهـا اسـتفاده مـی کنیم کمـی دقت کنیم. مـیز هـای چوبی کـه از آن هـا در محل کار یا منزل اسـتفاده مـی کنیم بدون وجود کولیس بسیار پر هزینه تر بودند ( برای محاسبه ی اندازه های دقیق برای ساخت ) .
کولیس در نجاری ها به نجارها این امکان را مـی دهد کـه تا 0.01 مـیلی متر تغییر ایجاد ( تا 0.01 مـیلی متر انـدازه گیـری ) کنند. در موسسه های آموزشی و دانشگاهی به وسیله ی این ابزار انـواع انـدازه گیـری هـا برای دانشجـویان انجام مـی شـود. در آزمایشات علمـی کـه عوامل آزمایشگاهی ممکن اسـت بر ابعاد اجسام تاثیرگذار باشد از کولیس برای انـدازه گیـری اسـتفاده مـی شـود.
در صنعت ساخت و تولید ابزارآلات پزشکی کـه کوچک یا بزرگ بودن مـیلی متری ابزار امکان دارد منجر به آسیب جسمانی بسیاری شود از ابزار کولیس برای انـدازه گیـری هـای دقیق و مـیلی متری اسـتفاده مـی شـود. در ساخت قطعات یدکی به این دلیل که تمام خودرو هـا در یک پلتفرم تولید مـی گردند، ابعاد تمامـی قطعات یدکی باید یکسان و برابر باشد و بررسی ابعاد برای بخش کنترل کیفیت به وسیله ی ابزار انـدازه گیـری همانند کولیس امکان پذیر اسـت.
این موارد همه بخش کوچکی از کاربرد های ابزار کولیس در صنایع و کارگاه هـا است و با کمـی توجه مـی توان صنایع گوناگون دیگری کـه در آنهـا از ابزار کولیس اسـتفاده مـی شـود را نام برد.
کولیس عمق سنج از نظر شکل ظاهری تا حد زیادی با دیگر کولیس هـا تفاوت دارد اما عملکرد مشابهی دارد. این کولیس برای انـدازه گیـری عمق شیار هـا و سوراخ ها به کار می رود. برای انـدازه گیـری قطر بیرونی و داخلی اجسام نمـی توان از این کولیس بخوبی اسـتفاده کرد.
نحوه ی انـدازه گیـری با کولیس عمق سنج : زائده ی قسمت زیرین کولیس را در شیار یا سوراخی کـه قصد انـدازه گیـری عمق آن را داریم فرو مـی کنیم و لبه هـای کولیس را روی محل ورود زائده قرار دهید. سپس مانند کولیس ساده اعداد بدست آمده از خط کش اصلی و ورنیه را خوانده و ماند کولیس های ساده محاسبه مـی کنیم.
ابزار کولیس ارتفاع سنج نیز از نظر شکل ظاهری تا حد زیادی با دیگر کولیس هـا تفاوت دارد. از این ابزار جهت انـدازه گیـری ابعاد داخلی اجسامـی مانند لوله هـا اسـتفاده مـی شـود.
هر کدام از کولیس هـا دارای مزایا و معایب مخصوص به خود اسـت که به هر یک پرداختیم. کولیس ورنیه در استفاده طولانی مدت دارای دقت بالا و در مقابل شرایط مختلف آب و هوایی دارای مقاومت خوبی هسـتند. این ابزار در مقابل مـیدان هـای مغناطیسی نیز مقاوم ( به دلیل عدم وجود قطعات الکترونیکی و حساس به محیط های مغناطیسی) اسـت.
کولیس ورنیه یا ساده دارای مقیاس سانتی متر، مـیلی متر و اینچ است. گرچه با وجود خط هـا و نوشته هـای بسیار ریز روی بدنه ی ورنیه امکان دارد برای خواندن نیاز به بینایی بسیار خوب یا ذره بین داشته باشید. این مشکل ممکن است احتمال اشتباه و خطا خواندن اعداد و اندازه گیری در زوایای مختلف را افزایش دهد.
اسـتفاده طولانی مدت و مداوم از ابزار کولیس ورنیه ممکن اسـت برای اپراتور هـا آزار دهنده باشد. در مقابل کولیس دیجیتال خوانایی بسیار بالایی دارد و پیدا کردن اندازه هـای مختلف با آن آسان تر و راحت تر اسـت.
این ابزار دارای قابلیت 0 یا ریست کردن شمارنده را دارد؛ به این معنی کـه حتی در مواقعی کـه دهـانـه ابـزار باز اسـت مـی توان با 0 کردن شمارنده کولیس، انـدازهگیـری جدیدی را انجام داد. کولیس دیجیتال در مقابل شرایط آب و هوایی و مـیدان مغناطیسی بسایر حساس است و امکان دارد انـدازه گیـری تحت تاثیر این عوامل قرار گیرد.
برخلاف کولیس ورنیه، کولیس دیجیتال در مقابل ضربه مقاومت بسیار پایینی دارد. باطری دستگاه نیز یکی دیگر از عواملی اسـت کـه ممکن اسـت اپراتور را دچار مشکلاتی کند. کولیس عقربه ای به اندازه کولیس ساده در مقابل شرایط آب و هوایی مقاوم نیست اما از کولیس دیجیتال در این مورد مقاومت بالاتری دارد.
نیازی به باطری ندارد و در مقابل ضربه نیز کمـی از کولیس دیجیتال وضعیت بهتری دارد. اما ممکن اسـت همانند کولیس دیجیتال در مقابل مـیدان مغناطیسی عملکرد ضعیفی داشته باشد.
درصورتی کـه در حالت بسته بودن ابزار کولیس (خطکش اصلی و ورنیه روی هم )، اعداد 0 آنهـا با یکدیگر منطبق نباشـد خطای صفر در ابزار کولیس وجود دارد. اگر عدد 0 ورنیه سمت راسـت عدد 0 خطکش اصلی قرار داشته باشد خطای 0 مثبت و اگر عدد 0 ورنیه سمت چپ عدد 0 خطکش اصلی باشد خطای 0 منفی در کولیس وجود دارد. برای محاسـبه ابعاد بعد از وجود خطـای 0 مـیتوان از این فرمول اسـتفاده کرد :
عدد نهـایی = عدد به دسـت آماده – خطـای صفر
درصورتی کـه کولیس شما فقط یکی از مقیاس هـا ( سانتی متر یا اینچ ) را نشان مـی دهد مـی توانید از 2 فرمول زیر برای تبدیل مقیاس هـا اسـتفاده کنید.
1 اینچ = 25.4 * 1 مـیلی متر
1 مـیلی متر = 25.4/1 اینچ
برای مثال 2 اینچ برابر اسـت با ضرب عدد 2 با 25.4*2 یعنی 2 اینچ برابر اسـت با 50.8 مـیلی متر
امیدواریم که خواندن این مقاله به شما کمک فراوانی در شناخت هر چه بهتر این ابزار کرده باشد.برای خواندم مقالات بیشتر به مجله ابزار وب سایت تخصصی ابزار پیشه مراجعه نمایید.