سیستم خنک کننده خودرو

کولر خـودرو ( سیستم خنک کننده خودرو ) یکی از تجهیزات و سیستم های ضروری و مهم در ماه های گـرم سال به حساب می آید که عدم وجود آن امکان دارد کیفیت و نحوه ی رانندگی را تحت تاثیر قرار دهد و احتمال تصادف و ایجاد حادثه را نیز بیشتر کند. سیستم تهویه یا سیستم خنک کننده یکی از تجهیزات بسیار کاربردی و مهم در صنعت خـودروسازی بوده که عملـکرد نسبتاً ساده ای را دارا اسـت. و تمامی سیستـم‌ های تهویه با خنک کردن کابین و از بین بردن رطوبت شناخته می ‌شوند.

مجموعه سیستم خنک کننده خـودرو یکی از  ابزار های کاربردی در اتومبیل‌ ها اسـت که از اجزای و قطعات مختلفی تشکیل شده اسـت که مهم ترین اجزای تشکیل دهنده آن بخش کمپـرسور اسـت. نقش اصلی بخش کمپـرسور، گردش در آوردن گاز مبرد ( خنک کننده ) اسـت. داخل سیستم کولر خـودرو گاز مبرد وجود دارد و این گاز به دلیل دمای پایین که دارد، با دریافت دمای محیط اطراف، تبخیر شده و فضا را خنک می‌ کند.

در ادامه این مقاله با  کمپـرسور سیستم خنک کننده خـودرو بیشتر آشنا می شویم و متوجه می شویم که کمپـرسور از انواع پمپ به حساب می آید که به نوعی قلب مجموعه به حساب می آید. این دستـگاه از مهـم‌ ترین و اصلی ترین تجهیزات رفاهی خـودرو ها که امروزه بسیـار کاربـردی شده اسـت .کولر خـودرو یا همان سیستم تهویه مطبوع ( سیستم مطبوع ساز هوا ) اسـت که همزمان با تغییرات اقلیمی جـدید و گـرم ‌تر شدن زمین، نیاز به آن در سال های اخیر بیش تر از پیش احساس می شود.

کمپـرسور کولر خـودرو یا قلب کولر خودرو چیست؟

همانگونه که می دانید، کمپـرسور به نوعی متراکم کننده از انواع دستـگاه های مکانیکی بوده که از یک یا چند سیلنـدر و پیستون متشکل شده اسـت. این دستـگاه در موتور خـودرو ها، هـوا را گرفته و از راه سوپاپ‌، به داخل سیلندر هدایت می کند. در این بخش، سرمای ایجاد شده از راه لوله ‌ها به  اواپراتور رسیده و به کمک فن، وارد کابین یا اتاق خـودرو می گردد.

در حقیقت باید گفت که کمپـرس عملی اسـت که در کمپرسور سیستم خنک کننده خودرو اتفاق می‌افتد. این قطعه سبب می گردد گاز خنک کننده را از اوپـراتور به کندانسـور هدایت کند و دوباره بعد از گذراندن مسیر به اوپراتور باز گردانده شود. این تغییر عموماً باعث بالا رفتن دمای سیال ( گاز ) می‌شود که به کمک آن این گاز داغ ،با طی کردن چند فرایند خنک شده و  باعث کاهش دمای محیط می شود.

قطعات سیستم خنک کننده خـودرو

بخش کمپـرسور

همان گونه که در صحبت های بالا بیان شد کمپـرسور یک نوع پمـپ باد به حساب می آید که وظیفه اصلی انتقال گاز سـرد در سیستم خنک کننده را بر عهده دارد و به نوعی قلب مجموعه به حساب می آید. این بخش به کمک تسمه به میل لنـگ موتور خـودرو اتصال پیدا کرده است و ماده سـردی که در هنگام دمای گاز کـم‌ از آن خارج می شـود اواپراتـور را نیز افزایش می ‌دهد. نکات مهمی که اغلب خـودرو سازان باید به آن دقت داشته باشند  این اسـت که باید اندازه کمپـرسور و وزن آن متناسب با کلیت خـودرو و کولر طراحی شود.

بخش کندانسور

کندانسور یا چگالنـده جزء انواع رادیاتور محسوب می شود که وظیفه اصلی در سیستم خنک کننده به نوعی خروج هوای گـرم از فضای کولر و تبدیل شدن گاز سـرد موجود اسـت. این قطعه گـرمای جذب شده را به کمک اوپراتور گاز مبرد داخل سیستم خنک کننده را به هوای محیط خارج از کابین اتومبیل انتقال می‌ دهد. مایع خروجی کندانسـور، با توجه به دمای پایین خود، وظیفه خنک ‌کاری را بر عهده دارد.

بخش کپسول خشک کننده

همانگونه که از اسم این قطعه معلوم است، این قطعه نوعی خشک کننده محسوب می شود که به کمک آن از یک ماده شیمیایی رطوبت را می گیرد. در مواقعی که فشـار گـاز از حد مشخص شده کمتر یا بیشتر می شود، به طور اتوماتیک جریان برق کمپـرسور را قطع می کند.

بخش سوئیچ

این بخش در سیستم کولر خـودرو وظیفه روشن و خاموش کردن کولر را بر عهده دارد که به شکل های متفاوت در خـودروهای مختلف وجود دارد اغلب یک LED وظیفه نمایش حالـت روشن یا خاموش این سوئیچ را نمایش می‌ دهد لازم است گفت که در برخی از خـودرو های روز دنیا این قطعه حذف گردیده و سیستم تهویه همراه با روشن نمودن خـودرو به حالت فعال در می ‌آید و فقط دما بایستی تنظیم شود.

بخش فن کولر

فن سیستم خنک کننده وظیفه به جریان انداختن ( ایجاد جریان هوا برای عبور از سیستم خنک ککنده خودرو ) هوا را دارد که اغلب با توجه به نوع فن به کار رفته در خـودرو ها انجام می گردد. به طور کلی هوایی که فن به داخل کابین انتقال می دهد یا از هوای بیرون تغذیه می کند و یا اینکه از روی کندانسور گرفته می ‌شود.

شرایط اسـتفاده از فن الکتریکـی نسبت به شرایط به‌ کارگیری آنها متفاوت اسـت، در صورتـی که یک سوئیچ فشـار سه وضعیتی در سیستم قرار داشته باشد فن الکتریکی با افزایـش و یا کاهش فشـار قطع و وصل خواهد شـد. در غیر این صورت فن به‌ صورت دائم کار ( یکسره ) و همراه با اسـتارت سیستم تهویه مطبوع وارد مدار می ‌شود.

بخش سیم کشی

سیم کشی وظیفه انتقال اجـزای مرتبط با سیستم خنک کننده خـودرو و نیز برق رسانی را بر عهده دارد. لازم به ذکر اسـت که در خـودروهای جدید و به روز معمولاً تمام فرمان ها توسط ECU و به‌ وسیله درخـت سیم اصلی خـودرو انتقال داده می‌ شوند.

بخش رسیور درایر

رسیور درایر به‌ عنوان منبع ذخیره گاز مبرد عمل می‌ کند. معمولاً این قطعه دارای یک پرشر کنترل ( مانوستات ) ایمنی می ‌باشد تا در مواقعی که فشـار گاز از حد تعریف شده کمتر یا بیشتر گردد، به صورت اتومات جریان برق کمپـرسور را قطع ‌نماید. همچنین بر روی این قطعه، شیشه ‌ای وجود دارد. که این امکان را به ما می‌ دهد تا بتوانیم گردش و میزان گاز موجود در سیستم را کنترل کنیم.

نگهـداری از کولر خـودرو

دقت کنید که فیلتـر هوای خـودرو را حتما عوض کنید چرا که فضای کولر باعث رشد سریع  قارچ است و در صورت کثیف بودن فیلتر هوا خودرو و عدم تصفیه مناسب هوا قطعـاً بیماری‌ های تنفسی در انتظـارتان خواهد بود.

اگر از خـودروی زیر ۶ سیلندر اسـتفاده می‌ کنید، باید بدانید که با روشـن بودن سیستم خنک کننده قدرت موتور کاهــش پیدا می ‌کند. پس باید با دور موتور کم حرکت کرد و از چند کیلومتری سرعت خود را مخصوصا در مسیرهای طولانی کم کنید. در ترافیک‌ های سنگین و طولانی و یا شیب‌ های تند ترجیحا اگر امکان دارد کولر را خاموش کرده و از آن استفاده نکنید. سیستم کولر خـودرو را بدون گاز یا با گاز کم روشن نکنید. در صورت مشاهده هر گونه کاهش اقدام به تامین آن نمایید.

شارژ کولر خـودرو

با شروع شدن فصل تابستان برای شارژ مجدد گاز کولر باید به تعمیرگاه ها یا مراکز خدماتی خـودرو مراجعه کنیم. شارژ سیستم خنک کننده خـودرو به‌ معنی پر کردن ظرفیت مخزن سـرد کننده‌ اسـت. مانند روغن موتور، گاز سـردکننده سیستم تهویه نیز پس از مدتی کمتر می‌شود، در صورتی که این مقدار کاهش قابل توجهی داشته باشد، باید به دنبال نشتی احتمال در ارتباطات کلی سیستم بود.

این گاز معمولاً از نوع R134 اسـت و پس از طی مدت زمانی در حدود ۲ سال این گاز تخلیـه شده و باید مجدداً شـارژ شود. لازم اسـت نسبت به این نکتـه دقت لازم را به خـرج دهید زیرا اگر کولر بدون این گـاز (حتی با مقدار کم از این گاز) روشن شود، نمی تواند به درستی عمل خنـک کننـدگی را انجـام دهد.

شایع‌ ترین نشانـه‌ های خرابی سیستم خنک کننده خودرو

در صورت مشاهده هر یک از این علائمدر سیستم خنک کننده خودرو، باید برای تعمیر کولر خـودرو اقدام کنند:

• روشن نشدن کولر خـودرو
• عدم خنک کننـدگی کولر
• یخ زدن اواپراتور و لوله ‌ها
• بوی نا مطبوع از کولر
• عمل نکردن کمپـرسور

سخن پایانی

همان طور که در مطالب بالا گفته شد یکی از مهم‌ ترین تجهیزات رفاهـی که جنبه عمومی پیدا کرده سیستم تهویه مطبوع و كولر خـودرو هاسـت که همزمان با تغییرات اقلیمی جدید و گـرم‌ تر شدن زمین، نیاز آن در سال‌ های اخیـر بیش از پیش احساس می‌ شود.  گـرمای شدید خیلی زود راننده و دیگر سرنشینان خـودرو را عصبی می‌ کند. عصبی شدن راننده ممکن اسـت بر کیفیت رانندگی و احتمال بروز تصادف اثر منفی بگذارد. گـرمای شدید همـچنین به بخش‌ های داخلی خـودرو، مانند روکـش داشبورد، یا وسایلی چون گوشی تلفن همراه آسیب وارد می کند.

سیستم خنک کننده خودرو یکی از سیستم‌ های پیش و پا افتاده در اتومبیل و در عین حال بسیار حیـاتی‌ اسـت که قدر آن را به وقت خرابی، به خوبی خواهیـم دانست. برای آن که کمترین ریسک خرابی کولر را داشتـه و با گـرمای طاقت فرسای تابستـان، دست به گریبـان نشویـم، بهتر اسـت از سلامت تمامی قطعات آن از جمله کمپـرسور کولر خـودرو یا دیگر قطعـات چون اوپراتور، فن، شیر انبساط و…… اطمینـان داشته باشیم.