واحد مراقبت پنوماتیک ابزاری است که در مسیر کمپرسور باد تا دستگاه بادی قرار میگیرد تا راندمان کارکرد و همچنین طول عمر ابزار بادی را افزایش دهد. وجود این دستگاه برای کمتر شدن هزینه های تعمیر نقش حیاتی داشته و کلیه کارخانجات تولید کننده ابزارآلات بادی استفاده از آن را در سیستمهای بادی توصیه می کنند.
واحد مراقبت پنوماتیک معمولا از 3 قسمت تشکیل شده (فیلتر، رگلاتور، روغن زن) و این 3 قسمت میتوانند به صورت مجزا یا به شکل بهم پیوسته باشد هر چند که به صورت دو قسمتی (فیلتر، روغن زن) نیز موجود است که مورد مصرف آن برای دستگاههایی است که به صورت اتوماتیک خود را روغن میزنند. اجزای اصلی و وظایف آنها در این دستگاه عبارتند از فیلترهوا که وظیفه آن تمیز کردن هوا از ذرات معلق و کاهش رطوبت هوا میباشد، رگلاتور و مانومتر هوا که تنظیم فشار باد و نشان دادن (فشار باد) آن را به عهده دارند ومخزن روغن که مخلوط کردن هوا و روغن را انجام میدهد. در ادامه به صورت اختصار به هر کدام ازین اجزا میپردازیم.
چنانچه ذرات معلق و آلودگی ها وارد دستگاه شما شوند ممکن است جلوی جریان هوا را گرفته و باعث افت قدرت دستگاه شوند یا اینکه باعث شوند اصطکاک بین اجزای دستگاه شما بیشتر شده و در نتیجه به آن آسیب وارد شود. همچنین در صورت ورود رطوبت به درون دستگاه در طولانی مدت قطعات فلزی آن زنگ خواهد زد و خراب خواهند شد.
جلوگیری ازین اتفاق وظیفه بخش اول یک واحد مراقبت یا همان فیلتر میباشد. فیلتر هوا با دارا بودن سوراخهای بسیار ریز به هوا اجازه رد شدن را داده ولی ذرات معلق را به دام می اندازد. سایز این سوراخها بستگی به حساسیت در کارهای مختلف دارد. برای مثال در مصارف پزشکی که حساسیت به آلودگی بسیار بالاست سایز این سوراخها بسیار کوچکتر بوده و در حد 0.001 میکرون میباشند حال آنکه در مصارف عمومی، سایز سوراخها در حد 5الی40 میکرون میباشد.این بدان معنی است که ذرات بزرگتر از این سایز از فیلتر عبور نخواهند کرد.
لازم به ذکر است که جریان هوا پس از عبور از این سوراخها دچار افت فشار خواهد شد و هر چه سوراخهای فیلتر ریزتر باشد این افت فشار بیشتر است پس لازم است در انتخاب نوع فیلتر دقت شود و فیلتر مناسب برای کار انتخاب گردد. در بخش پایینی فیلترهای هوا هم شیر تخلیه جهت تخلیه آب وجود دارد و بسته به نوع فیلتر این تخلیه ممکن است به صورت اتوماتیک یا دستی انجام بگیرد.
باهم تصویر یک واحد مراقبت تکی سوماک که فقط وظیفه فیلتر کردن باد و تنظیم فشار را برعهده دارد را میبینیم.
در زیر ساختمان یک واحد مراقبت دو قلو سوماک را با هم بررسی میکنیم و با اجزای آن آشنا میشویم.
وظیفه اصلی رگلاتور در واحد مراقبت پنوماتیک کاهش و تنظیم فشار باد میباشد و این عمل به آن دلیل اتفاق میوفتد که دستگاههای بادی فشار باد اضافه بر نیازشان را تحمل نکنند زیرا فشار باد بیشتر از حد نیاز به خرابی دستگاه منجر میشود.
این کاهش و تنظیم فشار توسط پیچ بالای رگلاتور انجام میشود همچنین کاربر میتواند فشار باد را از روی نشانگر (مانومتر) بخواند. برای ابزارآلات بادی معمولا از واحد مراقبتی که توان تنظیم به روی 6.5 بار را داشته باشد استفاده میکنند و این عدد معمولا برای اکثر ابزارآلات بادی ثابت است. در مدلهایی از رگلاتورها سوپاپی وجود دارد که اگه فشار باد بیش از حد بالا رود اجازه تخیله باد و کاهش فشار را میدهد.
روغنکاری برای اکثر ابزارآلات بادی امری بسیار ضروری است زیرا باعث کاهش اصطکاک بین اجزا شده و از خوردگی آنها جلوگیری میکند انجام این عمل چنان مهم است که روی تمامی ابزار بادی در کنار ورودیه باد واژه روغنکاری روزانه (به انگلیسی) حک شده است.
وظیفه انجام این کار با بخش روغن زن واحد مراقبت پنوماتیک میباشد. در این قسمت هوای عبور کرده از رگلاتور با روغن تماس پیدا میکند و در نتیجه هوای خروجی دارای مقداری بخارات روغن میگردد.
مخزن روغن باید به صورت چشمی تحت نظر باشد تا در صورت اتمام روغن از طریق پیچ ورودی به آن روغن اضافه نمود. همچنین پیچ دیگری جهت تنظیم میزان روغن مخلوط شده با هوا وجود دارد که بسته به نیاز ابزار آلات بادی میتوان روغن خروجی را کم و زیاد نمود. معمولا توصیه میگردد که اگر فاصله ابزار بادی تا واحد مراقبت زیاد است پیچ میزان روغن را روی حالت زیاد تنظیم کرد که روغن به دستگاه بادی برسد.
حال این سوال پیش میاید که بهترین مکان نصب یک واحد مراقبت پنوماتیک در سیستمهای بادی کجا میباشد. برای جواب به این سوال باید به دو بخش از واحد مراقبت توجه ویژه ای کنیم.
همانطور که قبلا گفته شد از مهمترین وظایف فیلتر هوا گرفتن آب و رطوبت از هوای کمپرسور میباشد. یکی از خصوصیات هوای فشرده این است که باعث تشکیل قطرات آب از بهم پیوستن ذرات آب میگردد. با این توصیف بهترین مکان برای نصب واحد مراقبت پنوماتیک دورترین فاصله از کمپرسور و در فاصله حداکثر 5 متری از ابزار بادی است. اگر این مهم رعایت نشود و مثلا بلافاصله بعد از کمپرسور واحد نصب گردد در ادامه مسیر تا دستگاه دوباره ذرات آب بهم پیوسته و وارد ابزار بادی میگردند.
روغن مخلوط شده با باد نیز اگر برای مسیر طولانی در لوله ها یا شیلنگ باد بماند دوباره به صورت ذرات روغن درآمده و به دستگاه انتهایی نمیرسد. به همین دلیل بهترین مکان برای نصب آن در فاصله کمتر از 5 متری از ابزار بادی است. همچنین توصیه میگردد که برای هر دستگاه بادی از یک واحد مراقبت استفاده گردد و پس از هر واحد مراقبت پنوماتیک چند ابزار بادی استفاده نگردد که به میزان کافی روغنکاری انجام شود.
لازم به ذکر است که واحدهای مراقبت هوا در سایزهای متفاوت در بازار موجود میباشند از سایز ¼ اینچ تا سایز 1 اینچ ولی از انواع مصرفی آن سایز ½ اینچ میباشد.
در انتها یادآور می شویم که یکی از بزرگترین شرکت هایی که اقدام به تولید واحد های مراقبت پنوماتیک حرفه ایی میکند شرکت سوماک تایوان است که تمامی محصولاتش را تا یک ساال گارانتی و به صورت مادام العمر خدمات چس از فروش ارائه می دهد.