آچار ترک و مولتی پلایر

آچار مولتی پلیر یا مولتی پلایر سیستمی اسـت، متشکل از یک گریبکس یا جعبه دنده اپیسیکلیـک  ( Epicyclic Gear Box ) یک  مرحله ای یا چند مرحلـه ای که برای بالا بردن مقدار گشتاور به کار می رود. از آنجا که توان خروجی نمی تواند بیشتر از توان ورودی در یک جعبه دنده باشد، بنابراین واضح اسـت که میزان سرعت و دوران در صورت افزایش گشتاور کاهش خواهد یافت.

گشتاور چیست

گشتاور نوعی نیـرو اسـت. نیـرو بطور کلی به دو گروه نیـروی خطی و نیـروی پیچـشی تقسیم بندی می شود. به نیـروی پیچـشی یا چرخشی گشتاور گفته می شود.

گشتاور به نیـرویی گفته می شود که تمایل دارد حول یک نقطه یا محور بچرخد. در علم فیزیک به گشتاور، ترک نیز گفته می شود. با توجه به تعاریف فیزیک، در کنار نیـروی گشتاوری شتاب پیچـشی نیز وجود دارد.

گشتاور یک کیمت برداری اسـت. کمیت برداری دارای دو مولفه اسـت. مولفه اول بزرگی یا مقدار عددی نیـرو و مولفه دوم جهت نیـرو اسـت.

بر اساس تعاریف فیزیک، نیـروی خطی می تواند به نیـروی پیچـشی تبدیل شود و رابطه آن به این گونه اسـت که اگر نیـروی خطی را در کمترین فاصله با محور گشتاور ( از محور یا نقطه گشتاور خطی عمود بر نیـرو رسم شود ) ضرب کنیم، نیـروی خطی به نیـروی پیچـشی تبدیل می شود. پس هرچه فاصله بیشتر باشد نیـروی پیچـشی بزرگ تر می شود.

گیربکس یا جعبه دنده چیست

نام گیربکس بیشتر به عنوان یک سیستم در خودرو شناخته می شود. هر خودرو برای حرکت نیازمند به یک عامل تولید کننده  نیـرو یا پیشرانه و یک عامل منتقل کننده نیـرو دارد. موتور یا پیشرانه وظیفه ی تولید نیـرو یا پیشرانه را دارد. انتقال دهنده نیـرو سیستمی اسـت تشکیل شده از قسمت های مختلف که عمل انتقال نیـرو را در کنار هم و به صورت پیوسته انجام می دهند.

در حقیقـت نیـرو ی تولید شده توسط پیشرانه یا موتور، باید به وسیله ی یک سیستم انتقال دهنده، به چرخ ها منتقل شود. سه بخش اصلی این سیستم انتقال دهنده شامل کلاچ، جعبه دنده و دیفرانسیل بوده که در میان آنها جعبه دنده از اهمیت بیشتری برخوردار اسـت. جعبه دنده را اصطلاحا گیربکس نیز می نامند.

نیـروی گشتاور تولید شده توسط موتور یا پیشرانه باید متناسب با نیاز خودرو به چرخ ها انتقال یابد. وظیفه   کنترل و تنظیم این قدرت با جعبه دنده با گیربکس خودرو اسـت. در حقیقت گیربکس به راننده این اجازه را می دهد تا خودرو را با سرعت  های مختلف در شرایط متفاوت کنترل کند.

تا این جا به تعریف گشتاور و گیربکس برای درک بهتر کاربرد آچار مولتی پلایر پرداختیم در ادامه می خواهیم به زنجیره چرخ دنده ها بپردازیم

زنجیره چرخ دنده ها:

ترکیب چرخ دنده ها به عنوان یک زنجیره چرخ دنده به صورت های متنوعی رایج اسـت:

1)  زنجیره ساده “Simple Train” :سیستـمی اسـت از چرخ دنده ها که روی هر محور تنها ( محور جداگانه ) یک چرخ دنده نصب شده باشد.

2) زنجیره مرکب”Compound” : سیستـمی که هر محور در آن، به جز اولین و آخرین محور، محور دو چرخ دنده اسـت که با یکدیگر روی آن نصب شده اسـت.

3)  زنجیره منظومه ایی یا خورشیدی “Epicyclic Or Planetary Gear Trains” :  در دو زنجیره ی قبل، چرخ دنده ها حول محور های ثابت دوران می کنند ولی در این زنجیره ، محور های برخی از چرخ دنده های سیستم، جابجا شده ( ثابت نبوده ) و در عوض معمولا یکی از چرخ دنده ها ثابت اسـت.

لیست قیمت مولتی پلایر

مولتی پلایر های دستی چگونه کار می کند:

در مولتی پلیر های دستی معمولا از زنجیره چرخ دنده های اپیسیکلیک بهره گرفته می شود. در عمل کرد چرخ دنده های اپیسیکلیک گشتاور ( نیـروی پیچـشی ) ورودی به چرخ دنده ای اعمال می شود که چرخ دنده خورشیدی نام دارد. سه یا چهار چرخ دنده سیـاره ای ( دارای محور متحرک ) که دندانه های درگیر با چرخ دنده خورشیدی دارند، شروع به چرخش و دوران می کنند.

قسمت داخلی پوسته مولتی پلایر همچنین چرخ دنده هایی دارد که با دندانه های چرخ دنده های سیـاره ای درگیر می شوند. بنابر این پوسته مولتی پلایر بصورت معمولی شروع به چرخش در جهت خلاف چرخ دنده خورشیدی می کند.
یک بازوی عکس العمل گشتاور “Reaction arm” متصل به پوسته، باعث جلوگیری از چرخش پوسته می کند. و این باعث می شود که چرخ دنده های سیـاره ای شروع به چرخش به دور چرخ دنده خورشیدی کنند.
مرکز چرخ دنده های سیـاره ای در مولتی پلایر توسط یک بازو به یکدیگر و در مرکز به درایو خروجی اتصال پیدا می کند ، پس از  این چرخ دنده های سیـاره شروع به چرخش حول محور چرخ دنده خورشیدی می کند و بازوی متصل به چرخ دنده های سیـاره درایو خروجی را می چرخاند.
بدون بازوی عکس العمل که ثابت بودن پوسته مولتی پلایر را تامین می کند، درایو خروجی توانایی تامین گشتاور را نخواهد داشت.

مزیت های اسـتفاده از مولتی پلایر دستی

ایمنی: اسـتفاده از ترکمترهای سنگین و بزرگ با اهرم های بلند می تواند برای اپراتور یا شخص اسـتفاده کننده خطر افرین باشد.اسـتفاده از ترکو مولتی پلایر ها به معنای کاهش در طول اهرم ( کوتاه کردن اهرم ) مورد اسـتفاده و همچنین تلاش کمتر( نیـروی کمتر ) اپراتور با نرخ های تا 1/175 می شود.
محدودیت های مکانی: با توجه به شرایط کاری ممکن اسـت که اسـتفاده از ترکرمتر ها با اهرم های بلند غیر ممکن یا حتی نشدنی باشد.
دقت:  در هنگام محکم کردن پیچ ها باید گشتاور به صورت بسیار روان ( بدون ضربه ) و آهسته وارد شود.ترکو مولتی پلایر های دستی این امر را میسر می سازد.

وقتی قصد دارید با آچار ترکمتر پیچی را ببندید اما گشتاور لازم تولید نمی‌شود شاید تنها راهی که به ذهن برسد استفاده از آچار مولتی پلایر است.

آچار مولتی پلایر چیست ؟

ما در اینجا ابزاری را معرفی می‌کنیم که معمولاً در کنار آچار ترکمتر استفاده می‌شود و مشکل شما برای تولید گشتاور بیشتر را حل می‌کند. این ابزار آچار مولتی پلایر یا آچار گیربکسی نام دارد و مکملی برای آچار ترکمتر شما است.

آچار گیربکسی ( مولتی پلایر ) دارای محفظه‌ای استوانه‌ای از چرخ‌دنده‌ها است. این محفظه در یک انتهای خود مادگی و در انتهای دیگر هم نری دارد. مادگی‌ برای چفت شدن با درایو آچاری مانند ترکمتر تعبیه شده است. به انتهای نری هم سوکت مناسب نصب می‌شود. همچنین آچار گیربکسی دارای قسمت تکیه‌گاهی است که هنگام کار با آن از لغزش آچار جلوگیری می‌کند.

سیستم چرخ‌دنده‌های آچار گیربکسی منظومه‌ای (اپیسیکلیک) است.

آچار مولتی پلیر در انواع مختلفی ساخته می‌شوند که از نظر مکانیزم تولید گشتاور با یکدیگر فرق دارند. نوع پرکاربرد این آچار از نوع دستی است و ابزاری کمکی برای آچار ترکمتر به‌حساب می‌آید.

در آچار گیربکسی گشتاورهای ورودی و خروجی داریم. گشتاور ورودی را کاربر وارد می‌کند. سیستم چرخ‌دنده‌های آچار گشتاور ورودی را به گشتاور خروجی که مقدار بیشتری دارد تبدیل می‌کند. در اینجا متوجه می‌شویم که ضریب تبدیلی برای آچارهای گیربکسی وجود دارد. این ضریب را در مشخصات آچار می‌آورند.

ضریب تبدیل در مولتی پلایر چگونه محاسبه می شود ؟

گشتاوری ورودی که توسط کاربر تولید میشود به وسیله مولتی پلایر به گشتاور خروجی به میزان بالاتری تبدیل میشود.ضریب تبدیل در مولتی پلیر های مختلف بسته به درایو و بزرگی چزخ دنده ها متفاوت است.

برای مثال در مولتی پلایر هزبرن مدل H79682700 که دارای درایو ورودی 3/4 و درایو خروجی 1اینچ میباشد ضریب تبدیل 1 به 5 است، این بدین معنی است که شما اگر 5 نیوتن متر به ابزار نیرو وارد کنید این مقدار نیرو را به 25 نیوتن متر تبدیل میکند.

سیستم منظومه‌ای برای چرخ‌دنده‌ها

محفظه‌ی چرخ‌دنده‌ها جزء اصلی بدنه‌ی یک آچار مولتی پلایر است. این چرخ‌دنده‌ها با دورانی که دارند گشتاور لازم برای باز و بسته کردن ییچ و مهره را تولید می‌کنند.

گفتیم که در آچار مولتی پلایر چرخ‌دنده‌ها در یک سیستم منظومه‌ای قرار می‌گیرند. در این سیستم بعضی از چرخ‌دنده‌ها محور ثابتی برای چرخش ندارند. سیستم منظومه‌ای در آچار مورد نظر از اجزای زیر تشکیل شده است:

پوسته‌ی داخلی محفظه دایروی است و در سطح خود دندانه‌هایی دارد. همچنین محور این پوسته ثابت است. در اطراف پوسته‌ی داخلی تعدادی چرخ‌دنده‌ی سیاره‌ای قرار می‌گیرند که محور ثابتی ندارند. بیرونی‌ترین جزء هم چرخ‌دنده‌ی خورشیدی است.

هنگام استفاده از آچار گیربکسی گشتاوری که کاربر وارد می‌کند ابتدا به چرخ‌دنده‌ی خورشیدی می‌رسد. با چرخش جزء خورشیدی، اجزای سیاره‌ای هم تمایل به چرخش حول محور خود پیدا می‌کنند.

چرخ‌دنده‌های سیاره‌ای درگیر با دندانه‌های پوسته‌ی داخلی هستند اما نمی‌توانند پوسته‌ی داخلی را به حرکت دربیاورند چون محور پوسته ثابت است؛ برای همین دور آن می‌چرخند.

محورهای چرخ‌دنده‌های سیاره‌ای در آچار گیربکسی به صفحه‌ای بیرونی متصل هستند که نری به آن متصل است. با چرخش اجزای سیاره‌ای دور پوسته، نری هم به حرکت درمی‌آید.

کاربرد آچار مولتی پلایر به چه صورت است ؟

وقتی نمی‌توانیم با آچار ترکمتری که در دست داریم پیچی را باز یا بسته کنیم به‌ این فکر می‌افتیم که آچاری با دسته‌ی بلندتر انتخاب کنیم. با دسته‌ی بلند شرایط برای تولید گشتاور بیشتر فراهم می‌شود.

انتخاب آچار ترکمتر با دسته‌ی بلند راهکاری خوب و آسان در محیط‌های باز است. اما برای محیط‌های تنگ و بسته چطور؟ چه راهکاری برای تولید گشتاور بیشتر در این محیط‌ها وجود دارد؟

وقتی در محیطی پیچ را باز و بسته می‌کنیم که آزادی عمل کمی داریم استفاده از یک آچار مولتی پلایر راهکار خوبی است. این آچار ابزاری کمکی برای آچار ترکمتر شما است و با مکانیزمی که دارد گشتاور کم ورودی را به گشتاور خروجی با مقدار بیشتر تبدیل می‌کند.

وقتی که با مولتی پلایر کار می‌کنیم علاوه‌بر آنکه گشتاوری را وارد می‌کنیم چرخ‌دنده‌های این آچار را با سرعتی می‌چرخانیم. این سرعت در نهایت به‌ یک گشتاور اضافی تبدیل می‌شود که به نری آچار وارد می‌شود. در اینجا می‌بینیم که آچار گیربکسی گشتاوری اضافی برای ما تولید می‌کند که به گشتاور ورودی اضافه می‌شود.

در تصویر زیر نحوه صحیح استفاده از ترکمتر و آچار مولتی پلایر را با هم میبینیم

انواع آچار مولتی پلایر کدامند ؟

سه نوع آچار گیربکسی وجود دارد که در زیر نام می‌بریم:

دو نوع هیدرولیکی و بادی مکانیزمی الکترونیکی دارند و برای تولید گشتاور از منبع نیرویی استفاده می‌کنند که توسط انسان تولید نمی‌شود. اما نوع دستی الکتریکی نیست و در هر زمان و هر مکانی امکان استفاده از آن وجود دارد. منبع نیرو در آچار گیربکسی دستی انسانی است.

آچار مولتی پلایر هیدرولیکی از ریزپردازنده‌هایی بهره می‌برد که به‌کمک یک کنترل‌کننده‌ی داخلی، ضریب تبدیل گشتاور را تنظیم می‌کند. این نوع بهترین گزینه در محیط‌های صنعتی است که باید پیوسته پیچ و مهره‌هایی را ببندیم که سنگین هستند و نیروی انسانی برای این کار کافی نیست.

برای حفظ کاربری آچارهای گیربکسی هیدرولیکی باید بعد از هر 1000 ساعت کارکرد، آنها را بازرسی کنیم. این بازرسی باید حداقل هر یک سال انجام شود.

آچار گیربکسی بادی از منبع قدرت هوای فشرده برای تولید گشتاور استفاده می‌کند تا پیچ و مهره‌ای را باز یا بسته کنیم. کارکرد این نوع آچار ادامه‌دار و یکنواخت است.

استفاده از آچار مولتی پلایر دستی صرفاً صنعتی نیست و برای نیازهای معمول هم می‌توانیم به‌سراغ آن برویم. نوع دستی آچار گیربکسی سبک است و قابلیت جابه‌جایی دارد. از آنجا که منبع تولید نیرو برای این ابزار انسانی است از نظر شرایط زمانی و مکانی محدود نیستیم.